Skip to main content

Tafsir Jalalain Surat Al Furqon 63-77 | Catatan Ngaji Gus Baha

 


Surah Al Furqon 63


وَعِبَادُ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى ٱلْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ ٱلْجَٰهِلُونَ قَالُوا۟ سَلَٰمًا

وعِباد الرَّحْمَن مُبْتَدَأ وما بَعْده صِفات لَهُ إلى أُولَئِكَ يُجْزَوْنَ غَيْر المُعْتَرِض فِيهِ الَّذِينَ يَمْشُونَ عَلى الأَرْض هَوْنًا أيْ بِسَكِينَةٍ وتَواضُع وإذا خاطَبَهُمْ الجاهِلُونَ بِما يَكْرَهُونَهُ قالُوا سَلامًا أيْ قَوْلًا يَسْلَمُونَ فِيهِ مِن الإثْم


wa 'ibadurrohmani Utawi kawulane Alloh sing rohman, - MUBTADA
maksud e kawulane Alloh tenan sing Rohman, 
Kawulane Alloh sing dietung apik

iku Alladzina yamsyuna alal ardhi haunan - KHOBAR

Iku alladzina (wong akeh) 
yamsyuna (kang lumaku) sopo? Ladzina 
alal ardhi (ing ngatase bumi),
lumakune haunan, hale ringan, hale tenang, hale gampangan.


Mubtadaun utawi dawuhe ibadurrohman
iku mubtada,
wa maa (lan utawi perkoro)
ba'dahu (ikilah sak wuse dawuh ibadurrohman)
sifatun (piro2 sifat) 
lahu (keduwe ibadurrohman)
ila ulaika maring, tumeko maring lafadz 
ulaika yujzauna ghurfata bimaa shobaru..

Ghoirol mu’taridhi fihi (ora kok jumlah mu’taridhoh..)
fihi (ing ndalem ikilah maa ba’dahu..) Maksude ora jumlah mu’taridhoh ning jumlah wa man yaf’al dzalika yalqo atsaman.


Kawulane Alloh tenan, sing apik iku, wong sing yamsyuna alal ardhi haunan, wong sing lumaku ning bumi hale ringan. Ringan maksude bi sakinatin maknane tegese kelawan anteng, wa tawadh dhuin lan tawadhu

Wa idza khotoba lan nalikane ngithobi
hum ning wong akeh, sopo?
Al jahiluna (piro2 wong jahil)
bimaa kelawan perkoro
yakrohunahu ora seneng sopo? Alladzina
hu ing maa

Qolu mongko podo ngucap..utowo ngambil sikap, sopo? Ibadurrohman.
salaman, ing sikap, utowo ing pengucapan sing selamat.
Ae qoulan tegese pengucapan yaslamuna kang slamet, sopo? Ibadurrohman
fihi.. Ing ndalem qoul.
minal itsmi saking saking doso






Surat Al Furqon 64 

وَٱلَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِيَٰمًا

والَّذِينَ يَبِيتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا جَمْع ساجِد وقِيامًا بِمَعْنى قائِمِينَ يُصَلُّونَ بِاللَّيْلِ


Walladzina lan ing wong akeh, kang nginep sopo? Ladzina
Kang bermalam2 sopo? Ladzina..mabit

lirobbihim maring pengerane ladzina, olehe nginep..utowo olehe bermalam2 ambek alloh, sujjadan, hale wong sing sujud kabeh
Utawi dawuh sujjadan jamae saajidin
Wa qiyaman, lan hale jumeneng kabeh,
bi makna qoimina..lan nganggo maknane wong sing jumeneng kabeh,
ae yusholuna tegese wong sing sholat sopo wong akeh, billaili ing ndalem wektu bengi.


WOng apik kuwi sopo? Yo wong sing bermalam2 sujud mbek pengeran..



Surat Al Furqon 65


وَٱلَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنَا ٱصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ ۖ إِنَّ عَذَابَهَا كَانَ غَرَامًا

والَّذِينَ يَقُولُونَ رَبّنا اصْرِفْ عَنّا عَذاب جَهَنَّم إنّ عَذابها كانَ غَرامًا أيْ لازِمًا

Walladzina lan wong akeh,
yaquluuna kang podo ngucap sopo? ladzina, utowo kang berdoa sopo? Ladzina,
robbana (duh pengeran kito)
ish shrif (kulo aturi ngenggokno panjenengan)
anna (saking kito)
adzaba jahannam (ing sikso neroko jahannam)
inna (saktemene siksane jahannam )
iku kaana (ono opo? adzab)
ghorooman iku sikso sing nglarakno utowo sing mesti
ae laziman, tegese sikso sing mesti



Surat Al Furqon 66

إِنَّهَا سَآءَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا

إنّها ساءَتْ بِئْسَ مُسْتَقَرًّا ومُقامًا هِيَ: أيْ مَوْضِع اسْتِقْرار وإقامَة


Innahaa (saktemene neroko jahannam)
iku saa-at (banget elek e)
ai biksa (tegese banget elek e, )
mustaqooron (apane? tetepe)
muqooman panggonane
hiya (neroko jahannam)
ai maudhi'istiqroorin (tegese elek2 e panggonan nggo netep) 
wa iqomatin (lan dinggo muqim). 


Surat Al Furqon 67


وَٱلَّذِينَ إِذَآ أَنفَقُوا۟ لَمْ يُسْرِفُوا۟ وَلَمْ يَقْتُرُوا۟ وَكَانَ بَيْنَ ذَٰلِكَ قَوَامًا

والَّذِينَ إذا أنْفَقُوا عَلى عِيالهمْ لَمْ يُسْرِفُوا ولَمْ يَقْتُرُوا بِفَتْحِ أوَّله وضَمّه: أيْ يُضَيِّقُوا وكانَ إنْفاقهمْ بَيْن ذَلِكَ الإسْراف والإقْتار قَوامًا وسَطًا

walladziina (lan wong akeh)
idza anfaquu (nalikane nglakoni infaq, sopo? ladzina)
'ala iyaalihi (ing ngatase keluargane sopo? ladzina)
Wong apik iku wong sing infaq ning keluargane (terutama) 
lam yusrofuu lan ora podo isrof sopo? ladzina
wa lam yaqturu (lan ora ngirit sopo? ladzina)
bi fathil awwalihi, kelawan fathah kawitane ya
yaqturuu maksude, wa dhommihi (kelawan dhomahe ya)
ai yudhoiyyiqu (tegese ora nggawe rumpek, sopo? wong akeh)
lek ambek keluarga sing ora medit maksude. Ora terlalu lomo ora terlalu medit. 
wa kaana (lan ono) opo?
infaquhum ( olehe infaq wong akeh)
bina dzalika ( antarane kabeh iku) 
tegese antarane 
Al Isrof wal Iqtaru 
tegese antarane isrof lan medit 
qowwaman (sedengan), Maknane wasathon (tegese sedengan)

وَعِبَادُ ٱلرَّحْمَٰنِ ٱلَّذِينَ يَمْشُونَ عَلَى ٱلْأَرْضِ هَوْنًا

Haunan niku maknane hayyin, hayyin niku gampangan, maksude opo2 ora dijerok2no. Misale dinyek wong yo dianggep ae nyabari entuk ganjaran. Kulo gadah sanad, nggih gadah bukti teng ihya wonten crito tiyang sholeh 'alim, qila niku ahmad bin hambal. Pokok e jelas tiyang 'alim tiyang sholeh. Wonten cah nom nyeluk, ya ahmad ta'al ila baiti. He.. kamu kerumah saya sekarang. Beliau datang, ketika sampai rumah itu pemuda itu bilang laa hajata lii bik. Farji' ilal bait.. saya gak butuh kamu, silahkan kamu pulang lagi. Mbalik lagi, setelah sampai rumah, pemuda lagi manggil lagi, yaa ahmad, ta'al. Ayo kerumah saya, ya Mbalik lagi, sampai tiga kali. Beliau gak tersinggung, beliau asyik saja.  Ketika asyik saja, suwe2 cah nom ini janggal, bagaimana mungkin anda seorang ulama besar, tak panggil tiga kali datang. Setiap anda datang tak usir, ya engkau pulang lagi. Kok gak tersinggung? Jawabe Imam Ahmad, Lho aku gak nduwe urusan mbek kowe, aku urusanku mbek Pengeran. Kowe lek diundang tonggo iku yo teko, kowe yo teko. Kon muleh yo muleh, dadi aku ora nduwe urusan mbek kowe. Faham nggih...

Molane aku nyabari rukhin ora kerono akhlaq e apik. Iki urusane perintahe Pengeran nyabari wong dho'if. Faham nggih. Ojo Ge-er lek tak apik i ojo Ge-er. Ora kok, berhubung aku apik, bar seneng. Ora ono... pokok e urusane kambek nopo? Pengeran. Molane....

من كان يؤمنبـالله واليوم الآخر، فليقل خيرا أو ليصمت

ومن كان يؤمن بـالله واليوم الآخر، فليكرم جاره

ومن كان يؤمن بـالله واليوم الآخر، فليكرم ضيفه

Tonggo mangkelno lah, iku urusane (karo) Pengeran. Sing ngongkon apik iku? Pengeran. Cocok ra cocok yo Pengeran, sing merintahno. Termasuk Bojo barang iku...

وعاشروهن بالمعروف 

Surat An Nisa 19

Cocok ora cocok yo..wes kon merem, kon apik karo? bojo. Ora kok perkoro makhluq ghoib, niki, tapi perkorono nopo? perintahe nopo? Pengeran. Dadi wong iku biasa transaksi mbek Pengeran. Ngapik i tonggo yo Perintahe Pengeran. Ngapik i tonggo, ngapik i tamu yo Perintahe Pengeran. Lak kowe nganggo hukum sosial, timbal balik. Tamu prospek mbok hormati, lak ora prospek, gak mbok hormati. Sampeyan koyok wong PKI. Dadi opo2 iku ukurane Materi. Molane wong2 apik niku ning ndonyo tenang mawon. Piye wae niku tenang, gara2 niku, kabeh niku berdasar transaksi mbek nopo? Pengeran. 

Lha njenengan kok ora tersinggung, tersinggung iku salah, aku ora nduwe urusan mbek kowe. Aku urusanku mbek Pengeran. Dawuhe Pengeran wong lak diundang tonggo kon teko, lha kowe ngundang aku, aku yo teko. Kowe ora butuh, kon muleh yo muleh. Mbok undang maneh yo teko maneh. Yo seneng ae to nuruti perintahe Pengeran. Onok kyai sing nduwe maqom ngono? ngenyek wong, wong ora ngregani Kyai? kualat... wes amatir, coro maqom wali amatir. Gak ngarah mlebu ning zumrotil auliya papan atas. Mboten enten ID ne, coro muktamar ora ditompo, molane kulo ngaji teng mriki niku seneng, piye wae kulo sing sowan njenengan. Molane kulo mletelah tetep sopan, piye wae sing teko luwih sopan timbang sing disowani. Musthofa sawangane khusyu' sopan kulo, kulo sing 'alim sowan, ndekne sing tenguk2 ning omah. 

Alamate wong apik iku haunan, haunan iku digawe gampang. Sebuah hadits Nabi ngendikan... khofifah ma'unah. Ciri utama wong 'alim sing apik, ciri khase khofifah ma'unah. Ringan biayanya. Ringan yo ringan, angger arep ngaji yo ngaji wae, wes ora usah podium telung juta, lampune laser. Repot, arep ngulang biayane cek akehe. Ciri utama orang sae termasuk khofifah ma'unah. Biayanya gak nopo? tinggi. Terus... 

وإذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما 

Lek diomongi wong bodo sing ora nyambung iku, ndekne ngambil sikap sing slamet. Qoluu salaman. Qoluu saget sikap, saget dawuh. Tenggene hadits2 .. yaqulu hakadza.. maknane bersikap. Kalau kamu menghadapi tiyang2 bento, niku ngambil sikap sing aman, maksude sing aman, gak nggawe dosa. Masyhur niku crito2 poro nabi, crito2 poro wali. Kecewa koyok nopo, yo wis koyok ora ono opo2. (10.13)



Tentang Utang - Ngutangi Kanjeng Nabi - padahal Nabi punya mantu Kaya Raya. 

Tapi kita gak tahu, tp Nabi jg punya Utang padahal jg punya donatur. Pada kisah itu utang itu tidak kesaur- saur. Ketika beliau ditagih beliau ditagih secara keras (aghlaq). Ketika dimaki-maki, maka beliau bersabda: Da’ fa inna lishohibil haqi maqola (yg ngutangi berhak ngumpat). Ketika ada orang-orang yang angkuh, wa lam yazid - jafaul qoumi illa hilman, tidak akan menambah kecuali nabi itu tambah baik.

Qila Utangnya adalah anak Unta. Wal hasil disaur pakai Unta. Nabi juga unik.. Nabi mengharamkan Riba, tapi Nabi pernah utang. Khoirukum ahsanukum qodho a

Mergo wong sing anti Riba i yo medit tenan. 


Niki ngendikane kanjeng Nabi, termasuk sifatu akhlaqil mukminin, termasuk kumpulane sifate tiyang mukmin. Inggin niku...


 

Menit 26

Mu’tazilah - tentang syafaat yang mereka isykal tentang hal itu.

Tentang orang yang masuk Surga. Masuk surga langsung sama bidadari dan makan yang enak. Ya Ahlal jannah, apa kalian sudah puas masuk surga yg seperti ini.

Ya Alloh saya tidak pernah sesenang ini. Alloh tetap ALloh, masio di Akhirat. Tetap yaf’alu maa yasayaa’ 






Menit 26

Mu’tazilah - tentang syafaat yang mereka isykal tentang hal itu.

Tentang orang yang masuk Surga. Masuk surga langsung sama bidadari dan makan yang enak. Ya Ahlal jannah, apa kalian sudah puas masuk surga yg seperti ini.

Ya Alloh saya tidak pernah sesenang ini. Alloh tetap ALloh, masio di Akhirat. Tetap yaf’alu maa yasayaa’ 


Menit 29

Apakah Mutakallim masuk khithob atau gak?

Iso ngongkon tapi gak iso nglakoni? Cara memahami hal itu. Aamir = yang merintah / mutakallim tidak masuk khithob. Ngongkon-ngongkon kok ra nglakoni. Mu’tazilah tidak demikian memahami si pemerintah dan yang diperintah. Orang itu makanya mesti ngaji Ushul Fiqh

 

Menit 42

Haunan - Happy

Paling gak kalau happy itu ditanya Pengeran itu Ridho sama taqdir Pengeran. Kowe gak ridho yo karo RizkiKU? Kowe gak Ridho yo, karo TaqdirKu. Loh katane, kakean ngguyu tumitul qulub? - Aku ra guyon o.. Saking senengku karo Pengeran. Lha mosok metutut terus? Wong sing gak ridho dengan qodho qodar itu diancam dengan suruh mencari Tuhan selain Alloh. Tentu ada indikasinya, alamat gak ridho itu gampang mrengut. 


Menit 45

Nabi ingin Abdul Mutholib masuk islam

Ternyata yang masuk islam Wasyi’ yang membunuh paman nabi. Ngono kuwi ngge pengeling eling kalau Alloh yaf’alu maa yasyaa’.

Misal do’a lgsung terlihat hasilnya - tetap bangga kepada Alloh. Ya seperti ini Alloh, kalau Alloh itu tidak bisa dipaksa. Alhamdulillah. Dalam 2 hal ini Alloh memperkenalkan 2 hal tentang dzatnya yang maha Agung. 

Kalau do’a langsung terlihat hasilnya - tetap bangga kepada Alloh. Karena Alloh Maha Pemberi.

Kalau kebenaran anut keinginane orang - malah dadi repot.




Comments